トンファー術 – tonfa jutsu – technieken met tonfa

US police officer

Beschrijving tonfa

De tonfa ( トンファー), die in het Okinawa kobudo praktisch altijd als paar wordt gebruikt, is tegenwoordig vooral bekend van de Amerikaanse politie, die je vaak op TV ziet met één tonfa aan zijn linkerzij in plaats van een politieknuppel. De tonfa is een slag- en stootwapen waar je erg goed mee kunt blokken. De meeste standaard blokken uit het karate kun je ook met tonfa uitvoeren. Age uke, soto uke, gedan barai en jiju uke om er een paar te noemen. De tonfa bestaat uit een stok waarop een handvat in een hoek van 90 graden zit, dicht naar één uiteinde. Andere namen voor de tonfa zijn o.a. tuifa, tong fa en tunkuwa.

Geschiedenis tonfa

De oorsprong van de tonfa is niet zeker. Over het algemeen wordt aangenomen dat het het handvat van een rijstmolen is. Dus echt een boerenwerktuig waarmee in tijden van nood goed gevochten kon worden.
Er wordt echter ook wel beweerd dat de tonfa is voortgekomen uit de kruk.

Verwante wapens en krijgskunsten

Het Thaise krabi-krabong traint ook met tonfa, de ‘mae sun sawk’. Krabi-krabong is de gewapende tak van het traditionele muay thai (thaiboksen), zoals kobudo de gewapende tak van het oude karate is.
Verder zie je de tonfa tegenwoordig regelmatig terug in het Indonesische pentjak silat. Maar voor zover ik kan nagaan is het daar een ‘ingevoerd wapen’: niet iets waar traditioneel mee getraind werd, maar wat pas in de laatste 50 jaar is opgepikt.

Tonfa kopen – tips en trucs

tonfa empi uchi

Als je tonfa’s gaat kopen, let dan op. Veel tonfa’s worden aan de lopende band in goedkope-lonen landen gemaakt, dus de kwaliteit laat nog wel’s te wensen over. Veel winkels doen de Aziatische wapens er maar bij: hun kennis ligt op een ander vlak en de wapens die ze binnen krijgen worden niet altijd goed gecontroleerd. Doe dat dus zelf. Let op het volgende:

  1. gebruik alle tonfa’s in de winkel om de beste er uit te zoeken
  2. bekijk de tonfa goed: controleer op scheuren, barsten en beschadigingen
  3. klop met de ene tonfa zachtjes over de hele lengte van de andere. Hoor je een geluidsverschil (een doffe tik) dan zit er een barst in het hout onder de lak. Koop een andere.
  4. het handvat mag best wat los zitten (beetje speling), maar als je het toch voor het kiezen hebt, pak dan die met de minste speling.
  5. heb je keuze in soorten, koop dan ronde (voor je eerste paar). Als je goed kunt werken met ronde tonfa, kun je het met iedere tonfa.
  6. let erop dat de tonfa die je koopt, langer is dan je onderarm. Dit is belangrijk voor de bescherming van je arm en voor elleboog-technieken (foto rechts).

En nu?

De sterke tonfa:

Nu heb je je tonfa’s en ben je klaar om er mee door de lucht te zwaaien. Maar als je er jarenlang plezier van wilt hebben bij Kobudo Venlo, kun je beter een kleine verbetering aanbrengen. Dan kun je zonder zorgen slagen blokken en uchi’s maken met hard contact, zonder angst dat op ’t meest ongelegen moment ineens je tonfa uit elkaar valt. We hebben ’s meegemaakt dat de monouchi bij een volle uithaal door de zaal vloog, terwijl de eigenaar beteuterd alleen nog de tsuka vast had. Gelukkig werd niemand geraakt. Toen.

tonfa doorsnede

Je tonfa ziet er van binnen zo uit:

Door de monouchi heen is een gat geboord waarin de tsuka (het handvat) zit. Het handvat valt er niet uit doordat er aan de onderkant een wig in is geslagen. Met jarenlange training en veel hard contact kan dit losser gaan zitten en uiteindelijk bezwijken. Om dit te voorkomen boor je een klein gaatje met een houtboortje, waarin je een dun spijkertjes slaat (zie stip). Doe dit een beetje uit het midden, zodat je niet per ongeluk door de wig boort. Je wilt ten slotte de tsuka vastzetten. WEL EERST VOORBOREN. Gewoon met een hamer een spijker erin jassen, kan er voor zorgen dat je tonfa splijt.
Wanneer de spijker erin zit, is je tonfa gezekerd en zal-ie zeker niet zomaar uit elkaar vallen. Eén keer doen, jarenlang plezier van. Bij mijn eigen favoriete paar tonfa is bij de rechtertonfa al jaren geleden de wig eruit gevallen. Toch zit de tsuka nog muurvast, dankzij de spijker die ik er jaren eerder ingeslagen had.

De snelle tonfa:

Nog een tip: door alle laklagen gaat het ronddraaien van de tonfa in je hand vaak erg stroef in het begin. Je kunt een stuk schuurpapier in je hand stoppen voor je de tonfa pakt. Als je dan een aantal slagen maakt, is de tsuka gegarandeerd gladder en glijdt hij makkelijker door je hand.

tonfa kata op Open Sumo kampioenschappen

Tonfa kata

Tonfa kata uit het Kobudo Venlo curriculum zijn:

  • Yaraguwa no tonfa [YT]
  • Hama Higa no tonfa [YT]
  • Tekki shodan no tonfa
  • Toma no tonfa [YT]
  • Matsu Higa no tonfa [YT]
Hamahiga no tonfa
(YouTube, 2:24)